Petrol Güveni Sarsıyor: Suudi Arabistan-ABD İlişkileri Son Yıllarda Neden Gerildi?
70 yılı aşkın süredir ittifak halinde olan Suudi Arabistan ile ABD arasındaki ilişkiler son yıllarda çıkmaza girdi. Geniş petrol kaynaklarına karşı menkul kıymet mübadelesi çerçevesinde bunca yıldır devam eden dostluk, Çin’in müdahalesi ve Kaşıkçı’nın öldürülmesiyle aşınmaya başladı. Suudi Arabistan ile ABD arasındaki ilişkilerin neden gerginleştiğini gelin ayrıntılı olarak inceleyelim! ?
Kaynak:https://www.bloomberg.com/news/article…
ABD ve Suudi Arabistan zıt değerlere sahip olsalar da bunca yıldır ‘petrol’ çerçevesinde dostluklarını sürdürdüler.
Suudi liderlere güvenlik ve krallığın geniş petrol kaynaklarına erişim vaatlerine dayanan ABD ittifakı, zaman zaman krizlere girse de bir şekilde geride kaldı. Ancak son yıllarda gördüğümüz gibi bu ‘sarsılmaz’ dostluğun temelleri aşınmaya başladı.
ABD artık petrol ihtiyacı için Suudi Arabistan’a bağlı kalmadığından, Suudilerin ABD’yi savunmaya olan inancı da azaldı.
Bu bağlamda, bir zamanlar müsamaha gösterdikleri ihtilafların yerini potansiyel ve kalıcı ihtilaflar almıştır. Peki ilişkiler hangi noktadan itibaren gerginleşmeye başladı? ?
En büyük sebeplerden biri olarak petrol fiyatlarındaki artışı göstermek yanlış olmayacaktır.
Suudi Arabistan, küresel enflasyonun yanı sıra üretimdeki kısıtlama nedeniyle petrol fiyatlarını artırmıştı. Bu atılım üzerine dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı konumunda olan OPEC ülkeleri, liderliğinde günde bir milyon varilden fazla üretim yapmayacaklarını açıklayarak sürpriz bir üretim kesintisi kararı aldı.
OPEC, Ekim 2020’de bugüne kadarki en büyük üretim kesintisini açıkladığında, ABD Lideri Joe Biden bunu ‘ihanet’ olarak nitelendirdi.
Hatta bu kararın açıkça ifade etmediği bazı sonuçları olacağını söyleyerek üstü kapalı bir tehditte bulundu. Doğal olarak, Biden bu tehdidi doldurmakta gecikmedi; O güne kadar Muhammed Bin Selman’ın Cemal Kaşıkçı’yı öldürmesine karşı temkinli davranan ABD, bu politikasını tersine çevirme kararı aldı.
ABD istihbaratı, Kaşıkçı’nın öldürülmesi emrini veren kişinin Suudi Prens Bin Selman olduğunu açıkladı.
Aslında Joe Biden, bu hamlenin petrol fiyatlarında olumlu yönde bir değişimi tetikleyeceğini ummuştu; Ne yazık ki, Haziran 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonucunda tüm umutlar yerle bir oldu.
Savaş nedeniyle petrol fiyatları fırlayınca tükürüğünü yalamak zorunda kalan Biden, prensle görüşmek için bizzat Suudi Arabistan’a gitti.
tr.wikipedia.org
Peki gerçekte ABD Suudi petrolüne ne kadar bağımlı? Bugün ABD, kaya gazı ve petrolü sayesinde petrol üretiminin büyük bir bölümünü elinde tutuyor. Ham petrol için artık birincil kaynak Suudi Arabistan’dan ziyade Kanada.
Ancak Biden’ın prense dönme telaşına bakılırsa Suudilerin petrol sektörü üzerinde hâlâ büyük etkisinin olduğu açık.
Suudi Arabistan, petrol fiyatlarının belirlenmesinde önemli bir role sahip olmasının yanı sıra, OPEC içindeki en büyük üretici olarak uluslararası ham petrol ticaretinin yüzde 60’ını elinde tutuyor.
Bir de Suudi Arabistan tarafından bakalım duruma. ABD korumasına olan güvenleri neden azaldı?
ABD’nin 2021’de Afganistan’dan çekilmesinin oradaki hükümetin çöküşünü hızlandırdığı düşünülüyor. Suudiler ayrıca ABD’yi 10 yıl önceki Mısır ayaklanmalarında Hüsnü Mübarek’ten takviye güçlerini çekmekle suçluyor. ABD’nin bölgesel liderlikte Suudilerin rakibi olan İran’ın nüfuzunu sınırlamak için neredeyse hiçbir şey yapmadığı da düşünülüyor. 2016 yılında Suudi Arabistan ile İran arasında ciddi şekilde bozulan ilişkilerde ABD yerine Çin üzerinden uzlaşma adımlarının atıldığını da belirtmek gerekir.
Ayrıca Joe Biden, Donald Trump’ın aksine Suudi Arabistan’ın Yemen’e yönelik saldırgan tutumunu desteklemiyor.
Prens Bin Selman’ın Yemen’e yönelik politikalarını kınarken, silah nakli konusunda da geri planda kalmayı tercih ediyor. Üstelik ABD’nin yeni yasa tasarısı ‘Petrol Üreten ve İhraç Eden Kartellere Hayır’ yani ‘NOPEC’ kafaları karıştırdı. Biden yönetiminin maddeyi kabul edip etmeyeceği belirsiz olsa da Suudi Arabistan ile ilişkilerin ne ölçüde bozulduğunu gözler önüne seriyor.
Bunun hakkında ne düşünüyorsun? Haydi yorumlar! ?
